 |
| KK Park, một trong những trung tâm lừa đảo lớn nằm trên sông Moei – con sông tạo thành biên giới giữa Thái Lan và Myanmar. Một số khu phức hợp được cho là có lính gác vũ trang, tháp canh và trạm kiểm soát. Ảnh: Jittrapon Kaicome/The Guardian. |
Được điều hành bởi các băng nhóm tội phạm và được dung dưỡng bởi chính quyền quân sự Myanmar, số lượng các khu phức hợp khổng lồ như KK Park dọc biên giới Thái Lan – Myanmar đã tăng gấp đôi kể từ năm 2021.
Cách đây năm năm, khu đất hiện là nơi tọa lạc của KK Park – một khu phức hợp rộng lớn, được canh phòng nghiêm ngặt, trải dài trên diện tích 210 ha dọc theo dòng sông Moei cuộn xiết, vốn là biên giới tự nhiên giữa Myanmar và Thái Lan – khi ấy chỉ là những cánh đồng bỏ trống.
Nằm dưới chân dãy núi hiểm trở về phía nam thị trấn Myawaddy, KK Park với bệnh viện, nhà hàng, ngân hàng và những dãy biệt thự gọn gàng bên thảm cỏ cắt tỉa tinh tươm, trông chẳng khác nào khuôn viên của một công ty công nghệ ở Silicon Valley. Thế nhưng, thực chất nơi đây lại là tiền tuyến của một ngành công nghiệp lừa đảo tội phạm trị giá hàng tỷ đô la, được nuôi dưỡng bằng nạn buôn người và bạo lực tàn khốc.
 |
| Khu nhà ở bên trong KK Park – trung tâm lừa đảo rộng lớn và được canh phòng nghiêm ngặt tại Myawaddy, Myanmar. Ảnh: Jittrapon Kaicome/The Guardian. |
Trong những năm gần đây, Myanmar, Campuchia và Lào đã trở thành “thiên đường” cho các băng nhóm tội phạm xuyên quốc gia điều hành những trung tâm lừa đảo như KK Park, nơi sử dụng lao động bị cưỡng bức để vận hành các chiêu trò gian lận và lừa đảo trực tuyến tinh vi, mang lại lợi nhuận khổng lồ.
“Với họ, tiền bạc quan trọng hơn cả mạng sống con người” – Nạn nhân buôn người.
Đã có một số nỗ lực nhằm triệt phá các trung tâm này và giải cứu những lao động bị giam giữ, vốn có thể phải chịu tra tấn và bị mắc kẹt bên trong. Tuy nhiên, hình ảnh từ flycam cùng nghiên cứu mới được chia sẻ độc quyền với tờ Guardian cho thấy số lượng trung tâm lừa đảo hoạt động dọc biên giới Thái Lan – Myanmar đã tăng hơn gấp đôi kể từ khi quân đội Myanmar lên nắm quyền vào năm 2021, và các công trình xây dựng vẫn đang tiếp tục cho đến nay.
Mở rộng khu phức hợp KK Park
 |
| Năm 2019 |
 |
| Năm 2021 |
 |
| Năm 2022 |
 |
| Năm 2023 |
 |
| Năm 2024 |
 |
| Năm 2025 |
Dữ liệu từ Viện Chính sách Chiến lược Úc (Aspi) – một tổ chức nghiên cứu quốc phòng có trụ sở tại Canberra – cho thấy số lượng các trung tâm lừa đảo ở Myanmar dọc biên giới với Thái Lan đã tăng từ 11 lên 27, đồng thời mở rộng quy mô với tốc độ trung bình 5,5 ha mỗi tháng.
Hình ảnh flycam và ảnh chụp KK Park cùng các trung tâm lừa đảo khác tại Myanmar như Tai Chang và Shwe Kokko, do tờ Guardian ghi lại hồi tháng 8, cho thấy nhiều hạng mục mới và các công trình xây dựng vẫn đang diễn ra sôi động.
 |
| Khu phức hợp Tai Chang rộng lớn bên bờ sông Moei, biên giới giữa Myanmar và Thái Lan. Ảnh: Jittrapon Kaicome/The Guardian |
Tại khu phức hợp Tai Chang, nhiều hạng mục mới đã xuất hiện trong năm qua, trong đó có một cầu nổi được xây dựng những tháng gần đây nhằm tạo điều kiện đưa hàng hóa từ Thái Lan vào dễ dàng hơn. Hình ảnh flycam của tờ Guardian cũng cho thấy những ô vuông trắng xuất hiện trên mái của cả Tai Chang lẫn KK Park, nhiều khả năng là thiết bị thu sóng internet vệ tinh. Đây là cách để duy trì kết nối trực tuyến sau khi Thái Lan cắt nguồn cung điện, internet và khí đốt xuyên biên giới tới các khu vực có trung tâm lừa đảo hồi đầu năm nay, trong nỗ lực vô hiệu hóa hoạt động và ngăn chặn các băng nhóm tội phạm.
Giới chức Thái Lan trước đó cho biết dịch vụ internet vệ tinh Starlink của Elon Musk đang được các khu phức hợp lừa đảo sử dụng, và họ đã chặn nhiều thiết bị đầu cuối bị tuồn lậu được cho là đang trên đường vượt biên.
Hình ảnh flycam và vệ tinh mà tờ Guardian tiếp cận về các trung tâm lừa đảo khác bên trong Myanmar cho thấy hệ thống phòng thủ và an ninh kiên cố. Theo phân tích của Aspi, khu phức hợp Dongmei Park được bao quanh bởi hàng rào, có trạm kiểm soát và các tháp canh dọc chu vi.
Các khu phức hợp lừa đảo gần Myawaddy
 |
| Đồ họa: The Guardian. Nguồn: Vị trí các khu phức hợp lừa đảo được lấy từ ASPI, dựa trên tin tức địa phương và phân tích cấu trúc xây dựng. Dữ liệu Esri Landcover. Lưu ý: một số khu phức hợp được xác định trong phân tích đã bị lược bỏ khỏi bản đồ. |
Các khu phức hợp này cũng được trang bị nhiều tiện ích dành cho nhân sự cấp cao và khách đến thăm. Ở một số nơi, nhà ở sang trọng được dành riêng cho các “nhóm quản lý” giám sát lao động, hoặc được sử dụng làm bối cảnh cho các cuộc gọi video với nạn nhân nhằm tạo cảm giác họ đang trò chuyện với một người cực kỳ giàu có, từ đó dễ dàng tin tưởng và làm theo lời khuyên đầu tư mà kẻ lừa đảo đưa ra.
 |
| Khu nhà ở bên trong KK Park – một trong những điểm nóng về trung tâm lừa đảo và nạn buôn người tại Myawaddy, Myanmar. Ảnh: Jittrapon Kaicome/The Guardian. |
Những lời kể rùng rợn về tình cảnh của các lao động bị buôn bán và mắc kẹt trong các trung tâm lừa đảo đã thu hút sự chú ý ngày càng lớn của dư luận quốc tế trong những tháng gần đây. Những người may mắn trốn thoát cho biết họ từng phải chịu đựng bạo lực cực đoan, tra tấn và các hình phạt tàn khốc dưới tay các ông trùm điều hành trung tâm.
Khoảng 7.000 người đã được giải cứu khỏi các khu phức hợp này hồi đầu năm nay, trong một chiến dịch phức tạp có sự tham gia của Thái Lan, Trung Quốc và nhiều quốc gia khác có công dân bị giam giữ, cùng với quân đội Myanmar và các nhóm vũ trang kiểm soát khu vực biên giới.
 |
| Những người được cho là nạn nhân từ các trung tâm lừa đảo sau khi được lực lượng Karen giải cứu tại trạm kiểm soát biên giới với Thái Lan ở Myawaddy hồi tháng 2. Ảnh: AFP/Getty. |
Tuy nhiên, các chuyên gia nhận định đây chỉ như “muối bỏ bể”. Cảnh sát Thái Lan ước tính hồi đầu năm nay có tới 100.000 người bị giam giữ trong các trung tâm lừa đảo ở Myanmar dọc tuyến biên giới chung giữa hai nước.
“Ngành công nghiệp này giờ đã trở thành yếu tố sống còn đối với chính quyền quân sự Myanmar đang lao đao” – Nathan Ruser, Viện Chính sách Chiến lược Úc (Aspi).
Mạng lưới Xã hội Dân sự Hỗ trợ Nạn nhân Buôn người cho biết hiện vẫn còn ít nhất 90 nạn nhân bị mắc kẹt trong các khu phức hợp, trong đó có công dân của ít nhất 11 quốc gia thuộc châu Á và châu Phi. Theo tổ chức này, một số nạn nhân đã mất đi bộ phận cơ thể, bị mù lòa hoặc tàn tật vĩnh viễn do những đòn tra tấn tàn bạo của các ông trùm tội phạm.
Mateo (tên đã thay đổi), đến từ Philippines, từng bị giam giữ suốt sáu tháng trong KK Park. Năm ngoái, anh rời quê hương sang Thái Lan với niềm tin mình đã tìm được một công việc hợp pháp trong lĩnh vực chăm sóc khách hàng.*
Thế nhưng, anh bị đưa lậu qua biên giới, hộ chiếu bị tịch thu. Mỗi ngày, Mateo buộc phải nhắn tin cho hàng trăm đàn ông Mỹ lớn tuổi trên mạng xã hội, tạo dựng lòng tin cho đến khi họ chia sẻ số WhatsApp. Sau đó, các liên hệ này sẽ được chuyển cho một nhóm lừa đảo khác tiếp tục thao túng.
Nếu không đạt chỉ tiêu, anh bị phạt bằng roi điện hoặc phải chịu các hình phạt thể xác khắc nghiệt dưới cái nóng thiêu đốt bên ngoài. Việc rời khỏi khu phức hợp là điều bất khả thi. “Có rất nhiều lính gác vũ trang,” anh kể.
Chính quyền quân sự Myanmar đã để mặc cho các trung tâm lừa đảo nở rộ trong lãnh thổ, bởi những doanh nghiệp tội phạm này đã trở thành một phần không thể thiếu trong nền kinh tế xung đột kể từ sau cuộc đảo chính, góp phần đưa Myanmar lên hàng đầu thế giới về mức độ dung dưỡng tội phạm có tổ chức.
 |
| Tòa nhà mới xây tháng trước tại trung tâm lừa đảo Shwe Kokko. Ảnh: Jittrapon Kaicome/Guardian. |
Theo phân tích của Viện Chính sách Chiến lược Úc (Aspi), quân đội Myanmar – lực lượng đã mất kiểm soát trên diện rộng kể từ sau đảo chính và đang chật vật duy trì quyền lực – không thể có biện pháp đáng kể nào để triệt phá các khu lừa đảo mà không làm tổn hại đến mối quan hệ mong manh với các nhóm vũ trang hưởng lợi từ hoạt động này.
Nathan Ruser, chuyên gia phân tích dữ liệu nguồn mở tại Aspi, nhận định: “Theo nhiều cách, ngành công nghiệp này giờ đã trở thành yếu tố sống còn đối với chính quyền quân sự Myanmar đang lao đao.”
Trước đây, quân đội Myanmar từng cho rằng cần có trách nhiệm chung để giải quyết vấn đề, trong đó bao gồm cả các quốc gia có công dân là nạn nhân bị buôn bán và những nước là điểm trung chuyển.
 |
| Amy Miller, thuộc tổ chức Acts of Mercy International. Ảnh: Jittrapon Kaicome/The Guardian. |
Trên bình diện quốc tế, nhiều chính phủ vẫn lầm tưởng các trung tâm lừa đảo chỉ là một vấn đề nhỏ liên quan đến nạn buôn người, theo bà Amy Miller – Giám đốc khu vực Đông Nam Á của Acts of Mercy International, một tổ chức tôn giáo Mỹ hoạt động hỗ trợ nạn nhân buôn người.
“Theo tôi, đó là sự thiếu hiểu biết, là không nhận thức được quy mô cũng như mức độ lan rộng của vấn đề này,” bà nói, đồng thời cho biết đã xuất hiện dấu hiệu của những mô hình tương tự tại các quốc gia như Sri Lanka và Nigeria.
Mateo cuối cùng đã được giải cứu khỏi KK Park và hiện đang hồi phục cùng những lao động khác. Anh vẫn còn quá ám ảnh để nhắc lại trải nghiệm bên trong các trung tâm lừa đảo, nhưng một người bạn từng bị giam giữ cùng anh cho biết về các ông trùm lừa đảo: “Với họ, tiền bạc quan trọng hơn cả mạng sống con người. Họ chẳng bận tâm giẫm đạp lên ai – điều duy nhất họ quan tâm là tiền.”
Người này nói thêm, cảm giác như “toàn bộ cái ác trên thế giới” đều tồn tại bên trong những khu phức hợp ấy.
(Tên nhân vật đã được thay đổi để bảo vệ danh tính).